Yeni doğan bebekler, genç veya yetişkin bireyler olmak üzere her yaş grubunda görülebilen sarılık dikkate alınması gereken bir hastalık olarak biliniyor. Sarılık hakkında doğruluğu bilinen ve yeterli miktarda bilgiye sahip olmak büyük bir önem taşıyor. En sık bilinen belirtilerinden bazıları cilt renginin sarıya dönmesi ve göz içerisinde bulunan beyaz kısımların sarı renge bürünmesi oluyor. Organlarda oluşan bozukluklar sarılığa yol açabilir. Bebeklerde sarılık ise yeni doğan bebeklerin %60 erken doğan bebeklerin ise %80’nin de görülüyor. Yetişkin bireylerde olduğu gibi bebeklerde oluşan sarılığında farklı sebepleri bulunabilir. Bebeklerde görülen sarılık yenidoğan sarılığı, fizyolojik sarılık ve anne sütü sarılığı olarak adlandırılabilir. Özellikle bebeklerde sarılık belirtileri bulunması durumunda doktor görüşüne başvurulmalı ve o görüş doğrultusunda tedavi süreci izlemek en sağlıklı ve güvenli yol olması açısından önemli. Çünkü sarılık her ne kadar kolay atlatılabilen bir süreç olsa dahi bazen geç teşhis yapılması durumunda sarılığın daha fazla artış gösterdiği görülebiliyor. Aynı şekilde bebeğiniz vaktinden erken geldiyse de bu tarz bazı semptomlar sıklıkla gözlemlenebiliyor. Bu bağlamda, prematüre bebek bakımı için önemli maddeler nelerdir bilmekte ayrıca fayda var.
Yazı İçindekiler
Sarılık Nedir?
Bebeklerde sarılık nedir sorusunun yanıtı merak edilenler arasındadır. Vücuda oksijenin taşınması için önemli bir görev taşıyan kırmızı kan hücreleri bu önemli görevi kendi yapısında bulunan hemoglobin molekülü ile gerçekleştiriyor. Görevini tamamlayan hemoglobin karaciğer ve dalak organlarında parçalanıyor. Bu parçalanma sonucunda ortaya çıkan bilirubin maddesinin çok fazla birikmesi sonucu ortaya çıkan bir tür hastalık çeşidi olarak biliniyor. Bu hastalık göz içerisinde ve yüz çevresinde sararmaya yol açabiliyor. Sarılık sadece bir hastalığın değil birçok hastalığın belirtisi olabilir. Sarı renkte bulunan bilirubin vücutta birikir ise bir şekilde kana karışarak yüz bölgesine ve göz içine sarı bir görünüm verir. Bebeklerde sarılık değeri farklıdır. Her bir alyuvar vücutta yaklaşık olarak 120 gün kalıyor. 120 gün sonucunda vücutta bulunan alyuvarlar yıkılır ve yerlerini yenileri alır bu sürecin sık tekrarlanması veya düzensiz tekrarlanması ile vücutta bulunan bilirubin miktarı artış gösterir ve sarılık hastalığına neden olur. Yetişkinlerde ve yeni doğan bebeklerde farklı sebeplerden dolayı sarılık görülebiliyor. Yeni doğan bebeklerde görülen sarılığa ise yeni doğan sarılığı adı veriliyor. Bu durumun yeni doğan bebeklerin birçoğunda bulunduğu biliniyor. Fakat sarılık teşhisinin konulması için bebeğin öncelikle bir doktor kontrolünden geçmesi gerekiyor. Bu sayede bebeğinin vücudunda sarılık olup olmadığı daha net bir şekilde bilinirken bebeğin için en doğru tedavi yöntemi doktoru tarafından uygulanır. Yeni doğan bebeklerde sarılık nasıl geçer sorusunun yanıtı değişkendir.
Bebeklerde Sarılık Neden Olur?
Bebeklerde sarılık neden olur sorusunun yanıtı değişkendir. Yenidoğan bebeklerde sarılık görülmesi yaygın bir durum olarak biliniyor. Yeni doğan bebeklerde görülen sarılığa yenidoğan sarılığı adı veriliyor.Bebeklerde sarılıksebepleri değişken olabilir. Birçok yeni doğan sarılığında bebek beslendikçe ve karaciğeri geliştikçe bu durum ortadan kalkabiliyor. Yeni doğan sarılığı bebek doğduktan 3 veya 4 gün sonra gözlemlenebilir. Çoğu durumda yaklaşık 2 ila 3 hafta içerisinde geçtiği gözlemleniyor. Uzun süren sarılık başka bir şeyin habercisi olabilir veya çocuğa zarar verebilir bu durumda doktora başvurmak en etkili çözüm oluyor. Yeni doğan sarılığının nedenleri şöyle sıralanabilir.
- Karaciğerin henüz gelişmekte olması: Bebeğin henüz dünyaya yeni gelmiş olmasından dolayı karaciğer gelişimi hala devam ediyor olabilir. Bundan dolayı fazla üretilen bilirübini atmak için bebeğin karaciğeri henüz tam gelişmemiş oluyor ve bilirübin hızlı bir şekilde vücuttan atılamıyor bu sebeple Yenidoğan sarılığı ortaya çıkıyor. Bu sarılığa fizyolojik sarılık denilebilir. Bebeklerde sarılık nasıl olur diyenler için bu madde önemlidir.
- Kırmızı kan hücresinin fazla üretilmesi: Yeni doğan bebeklerin vücudunda ilk birkaç gün daha fazla kırmızı kan üretimi olduğu için bir yetişkine göre bebeğin vücudunda daha fazla bilirübin üretimi olur. Bebeğin kanında hızla biriken bilirübin miktarı henüz gelişmeye devam eden karaciğerde hızlı bir şekilde atılamaz bundan dolayı bilirübin miktarı daha fazla artar ve yenidoğan sarılığı ortaya çıkar.
- Bebeğin ve annenin kanında uyumsuzluk: Anne ve bebeğin kanında oluşan uyumsuzluktan dolayı da bebekte sarılık gözlemlenebilir. Bu durum annenin kanında bulunan antikorların plasenta yolu ile bebeğin vücuduna geçmesinden dolayı oluşabilir.
Bebeklerde Sarılık Belirtisi Nelerdir?
Yenidoğanbebeklerde sarılık oluşumunda erken teşhis konulması büyük önem taşıyor. Yenidoğan sarılığı olan bebekler sürekli bir uyku halinde olabilir. Emme güçlüğü bebekte çok düşük olabilir. Sarılığı olan bebek emmek istemez ve sürekli olarak uyumak ister. Bu durumda beslenme miktarı azaldığı için vücuda giren besin ve vitamin sayısı azalır ve kanda bulunan bilirübin daha fazla artış gösterebilir. Aynı zamanda sarılık başlayan bebeklerin idrar ve dışkılarında renk değişimi olabilir. Sarılık belirtisinin yükselmesinde bir diğer belirti ise bebeğin tiz bir şekilde ağlayıp kafasını geriye doğru atması olabiliyor. Bebeklerde sarılık nasıl belli olur sorusu bu şekilde yanıtlanabilir. Aynı zamanda bebeğin yüz çevresi ve göz renginin sarıya dönmesi de sarılık belirtileri arasında yer alıyor. Bu durumun ilerlemesi sonucunda bebeğin burun veya karın tarafına parmak ile hafif bir baskı uygulanabilir. Parmağını kaldırdıktan sonra bebeğin cildi sarı renkte ise bebekte bulunan sarılık belirtisi olabilir. Bu incelemeyi gün ışığında yapmanız tavsiye edilir. Bu durumlar bebeklerde sarılık belirtileri olarak biliniyor ve annenin bebekte oluşacak olan sarılığı erken fark etmesinde yardımcı oluyor.
Bebeklerde Sarılık Nasıl Geçer?
Bebeklerde sarılık nasıl geçer sorusu farklı şekillerde yanıtlanabilir. Yenidoğan sarılığı bulunan bebeklerde anne sütünün tedavi açısından büyük önem taşıdığı biliniyor. Bebeğini sık sık emzirmenin bebeğin vücudunda bulunan bilirübin dışkı ve idrar ile atılacağı için bebeğin sık sık beslenmesi bu konuda çok önemli bir özellik olarak bulunuyor. Aynı zamanda bebeğin aralıklar ile güneşe çıkarılması da tavsiye ediliyor. Fakat tüm bunlardan önce mutlaka bir doktor görüşüne başvurulmalı ve bebek için uygun olan tedavi sürecine başlanmalıdır. Hafif sarılık olarak bilinen sarılık 2 veya 3 hafta içerisinde düzenli anne sütü beslenmesi ve güneş ışığı ile geçebiliyor. Orta ve yüksek miktarda bulunan sarılık için farklı tedavi yöntemleri uygulanıyor. Bebeklerde görülen sarılık her ne kadar korkulacak bir durum olmasa da doktor gözetiminde bulunması sağlığı açısından daha güvenilir ve önemli bir hal alıyor. Orta veya yüksek sarılık bulunan bebeklerde ışık tedavisi, intravenöz immünglobulin ve kan nakli gibi tedavi süreçleri uygulanabiliyor. Bebeklerde sarılık tedavisi farklılık gösterebilir. Bebeklerde sarılık tedavisi süresi ise normal şekilde ilerler ise 2 veya 3 hafta sürebilir. 3 haftadan fazla süren sarılık daha ciddi sorunlara yol açabilir bu yüzden sarılık süreci boyunca dikkat edilmeli ve bir doktora danışılmalı. Fizyolojik sarılık olarak adlandırılan sarılık türü bebeklerin doğumundan sonra 2 veya 4 gün sonra ortaya çıkar ve genellikle tedavi sürecine gerek duyulmadan 7- 10 gün içerisinde kendiliğinden geçer. Her ne kadar fizyolojik sarılık olarak adlandırılıp kendiliğinden geçen bir durum olsa da yine de doktor gözetimi altında olmasında fayda var. Bebeklerde sarılık ne zaman geçer sorusu temelde bu şekilde yanıtlanabilir.
Fototerapi (ışık tedavisi): Fototerapi bebeğe herhangi bir zarar vermiyor. Bebek ışık tedavisi sürecinde iken gözlerine zarar gelmesin diye gözleri kapatılıyor. Bu işlem sürecinde anne bebeği emzirmeye devam edebiliyor. Işık tedavisi ile sarılığa neden olan fazla bilirübin miktarı idrarda çözülerek vücuttan atılıyor. Bu işlem sonlandırıldıktan sonra birkaç gün içerisinde bebeğin kanında bulunan bilirübin miktarı tekrar artış gösterebilir bundan dolayı tedavinin sonlandırılmasından sonra da doktor kontrolünde olması tavsiye edilir.
İntravenöz immünglobulin: Sarılık oluşmasının sebeplerinden bir diğeri ise anne ile bebek arasında oluşan kan uyuşmazlığı olabiliyor. Bu durumda kullanılan intravenöz immünglobulin tedavisi sonucunda bağışıklık sistemini dengeleyerek sarılığın önlenmesi amaçlanıyor. Aynı zamanda bu işlemin uygulanması ile bebeğin vücudunda bulunan antikorların azaltılması amaçlanıyor. Bebeklerde sarılık olmaması için ne yapılmalı sorusunun yanıtı da bu maddede gizlidir.
Kan nakli: Nadir bir şekilde uygulanan bu yöntem sarılık tedavilerinde kullanılan diğer yöntemlerin etkisiz kalması durumunda başvurulan bir yöntem olarak biliniyor.Bebeklerde sarılıkoranının artmasından dolayı uygulanan bu yöntemde Küçük miktarlarda kanı bebeğin vücudundan çekerek donör kanla değiştirilir. Bu işlem tekrar edilerek bebeğin vücudunda bulunan bilirübin ve antikorlar seyreltilir.
Anne Sütü Sarılığı Nedir?
Yenidoğan bebeklerde sıklıkla görülen anne sütü sarılığı anne sütünün içerisinde bulunan fazla veya eksik maddeler sonucunda ortaya çıkan bir sarılık çeşidi olarak tanımlanabilir. Anne sütü sarılığı erken süt sarılığı ve ge süt sarılığı olmak üzere iki başlıkta incelenir. Erken süt sarılığı adından da anlaşılacağı gibi erken dönem de çıkıyor yani bebek doğduktan iki hafta sonra kadar ortaya çıkabiliyor. Bebek doğduktan sonra sarılık olmasının en temel nedenlerinden biri ise az ve yetersiz beslenmesi oluyor. Yetersiz bir şekilde beslenen bebeğin bağırsak hareketleri yavaş çalışır bundan dolayı bebeğin vücudunda bulunan bilirübin dışarı atılmıyor ve kana karışarak sarılığa yol açıyor. Geç anne sütü sarılığında ise doğumdan sonraki ilk hafta başlayarak doğumdan sonraki ikinci haftaya kadar süren sarılık türüdür. Bu türde anne sütünün az olması değil anne sütünün içeriğinden dolayı bebek sarılık olabilir. Bu sarılık türleri yenidoğan bebeklerde çoğunlukla görülüyor. Bu türde bulunan sarılık genel olarak 1 hafta veya 2 hafta içerisinde geçiyor ve bebek sağlığına kavuşuyor fakat her sarılık türünde olduğu gibi bunda da erken fark etmek ve doktor gözetimi altında olmak oldukça önemli bir özellik taşıyor. Bebeklerde sarılık değeri kaç olmalı sorusu farklı şekillerde yanıtlanabilir. Yenidoğan bebeğin sarılık olmaması için veya sarılığı kolay atlatabilmesi için bol bol emzirmek çok önemli bir özellik taşıyor. Bebeğin sık sık emzirilmesi sonucunda sarılığı bulunan bebek idrar yolu ile vücutta bulunan sarılığı atabiliyor. Fakat bazı durumlarda doktor bebeğe süt vermene ara vermeni senden isteyebilir. Bu yüzden sarılık sürecinde bebeğin emzirilmesine devam edilip edilmeyeceğine doktorun karar vermesi en sağlıklı çözüm oluyor. Aynı zamanda doktorunuz emzirme sürecine ara verdiyse bebeğe verilmeyecek olsa bile bir göğüs pompası yardımı ile anne sütü sağılmalı çünkü meme kanallarının süt üretimine devam etmesi için tek yol içerisinde bulunan sütü çekmek oluyor. Anne sütü sarılığında durum geç fark edilirse tedavi süresi yaklaşık 12 haftayı bile bulabiliyor. Bundan dolayı bebeğin sağlığı açısından bebek doğduğu andan itibaren dikkatli bir şekilde gözlemlenmeli ve kontrol edilmelidir. Erken teşhis edilen sarılığın tedavi süreci ise daha hızlı ve kolay bir şekilde gerçekleştirilir. Bebekler doğdukları andan itibaren anne karnında gösterdikleri gelişim evrelerine adeta devam ederler. Bebeğinin yalnız iç organları ve sistemleri değil, her açıdan gelişimine katkıda bulunmak istersen bebeklerde el göz koordinasyonu geliştirecek antrenmanlara bakabilirsin.