Uyku, yenidoğanın beslenmeden sonraki en önemli yaşamsal aktivitelerinden biridir. Sağlıklı uyku örüntüsünü sağlayamayan bebeğin, doğru miktar ve içerikte anne sütü ile beslenip günlük kalori ihtiyacının tamamını karşıladığında bile yeterli fiziksel ve zihinsel gelişimi sağlayamayabilir. Bununla birlikte, güçlü bağışıklığın sağlanamadığı ve dolayısıyla hastalıklara yatkınlığın artış gösterdiği; uzun vadede ise çocukluk ve hatta yetişkinlik döneminde zihinsel, davranışsal, akademik ve sosyal becerilerin olumsuz etkilendiği söylenebilir (2). Güvenli uyku örüntüsü (uyku – uyanıklık düzeni) gelişimsel bebek bakımının temel bileşenlerinden biridir ve yenidoğan sağlığının fiziksel, zihinsel, sosyal ve nörogelişimsel bütünlüğünü koruyabilmek adına kritik önem taşır. (1, 2)
Yazı İçindekiler
0-3 Aylık Bebekler Ne Kadar Uyumalı, Uyku Düzeni Nasıl Olmalıdır?
Uyku süresi yenidoğan bir bebekte 16-18 saat arasında iken, 1 aylık bebekte bu süre 2 saat kadar azalır ve 14-16 saate düşer. Uyku ve uyanıklık düzeni, merkezi sinir sisteminin gelişimi ile doğrudan ilişkili olarak gerçekleştirilir. Bebek uyku düzeni aynı zamanda ışık, ses, oda sıcaklığı ve benzer çevresel uyaranlardan etkilendiği gibi; ağrı, stres, beslenme ve dışkılama problemleri, anneden ayrılma kaygısı, diş çıkarma ve daha birçok dönemsel problem de bebeğin uyku düzeni üzerinde olumsuz etki gösterir (3). Bu noktada, merkezi sinir sisteminin gelişmesiyle fizyolojik olarak düzenlenen sağlıklı uyku alışkanlığının kazanılmasında anne babanın rolü son derece önem taşır.
1 Aylık Bebek Uyku Düzeni Nasıl Sağlanır?
Doğumdan sonraki ilk haftalar yenidoğanın dış dünyaya uyum süreci olarak adlandırılabilir. Bu dönemde sağlıklı bir bebek, beslenme ve dışkılama gibi yaşamsal aktiviteler dışında yaklaşık 16-18 saat uyuyor olacaktır. Henüz yerleşmiş bir fizyolojik (sirkadiyen) uyku ritmi bulunmadığından, uyku ve uyanıklık epizodları tüm güne yayılmış şekildedir. Genel olarak 1-4 saatlik uyku süresini 1-2 saatlik uyanıklık epizodu takip eder. Bu dönemde bebeğin daha kolay uykuya dalması ve daha iyi uyuması için beslenme, kanguru bakımı, gece duşu gibi rutinler oluşturulabilir. Bebeğin aktif uyanıklık döneminde etkin şekilde beslenmesi kesintisiz uyku epizodu için elzemdir. Dolayısıyla bebeğini her uyku döngüsünden önce beslemen gerekir. Bunun dışında, günde en az 45 dakikalık kanguru bakımı uygulamasının yenidoğan döneminde uyum sürecini olumlu etkilediği ve uyku kalitesini artırdığı yapılan pek çok çalışma ile kanıtlanmıştır. Ten tene temas ile 45 dakikalık kanguru bakımı uygulaması hem sana hem bebeğine faydalı olacak, ebeveyn-bebek bağlılığını olumlu etkileyecektir (2). Günün belli bir saatinde (özellikle akşam saatlerinde) uygulanan ılık duş rutininin de bebeği uykuya hazırladığı, aynı zamanda bu gibi rutinlerin sirkadiyen ritmin gelişmesinde etkili olduğu gözlenmiştir. Sen de her akşam aynı saatte bebeğine ılık bir duş aldırıp daha kaliteli bir gece uykusuna katkı sağlayabilirsin.
2 Aylık Bebek Uyku Düzeni Nasıl Sağlanır?
Yaşamın ikinci ayında bebek artık gece ve gündüz ayrımını yapabilir ancak sirkadiyen ritim hala tam olarak gelişmemiştir (3). Bu dönemde uyku saati 14-16 saate düşer ve uyku periyotları en az 2 saati bulmaya başlar. İlk haftalarda oluşturulan rutinlerin devam etmesi, kazanılmış olan uyku düzeninin yerleşmesi için önemlidir. Dolayısıyla bu dönemde de bebeğini aynı şekilde beslemeye, uyku öncesi rutinleri sürdürmeye devam etmelisin. Bu noktada bebeğinle birlikte farklı rutinler yaratabilir; sana yol göstermek için geliştirilmiş Happy Fam uygulamasıyla ihtiyacın olan uyku takibi programlarına ulaşabilirsin.
3 Aylık Bebek Uyku Düzeni Nasıl Sağlanır?
Sağlıklı uyku düzeninin kazanılması için kilit noktalardan biri olan sirkadiyen ritim bu ayda yerleşmeye başlar ve gece gündüz ayrımını daha iyi yapabilen bebeğin gece uykuları artış gösterir. Kesintisiz 3 saati bulan uyku epizodları artarken REM uyku olarak adlandırılan aktif uyku miktarı azalır, bebek artık daha derin uyumaya başlar (2). Bebek, yaşamın bu döneminde anneden ayrılma kaygısını daha belirgin hissedebilir. Bu kaygının gelişip artış göstermemesi için bebek mümkün olduğunca anne ile aynı ortamda bulunmalı ve hatta mümkünse ten tene temas sağlanmalıdır. Dolayısıyla bebeğini “kucağa alıştırmak” gibi düşüncelere kapılmamalı, her dönemde olduğu gibi bu dönemde de onu sevgiyle sarmaya devam etmelisin. Unutma, bebeğin yeri annesinin kucağıdır.
0-3 aylık bebeklerde görülen uyku sorunlarının sıklıkla, anne-babanın, bebeğin uyku davranışlarını yanlış yorumlamasından kaynaklandığı gözlenmiştir (1). Dolayısıyla sağlıklı uyku örüntüsünün oluşturulması için ebeveynin doğru şekilde bilinçlendirilmesi gerekir. Bu doğrultuda anne-babaya, ihtiyaç duyduğu uyku takibi, alt değiştirme takibi, emzirme ve süt sağma takibi gibi konularda yol gösterme amacıyla geliştirilmiş olan Happy Fam uygulamasından destek alabilir; bebeğinin tüm gelişimini kolayca takip edebilirsin.
Kaynakça:
1- https://jer-nursing.org/Content/files/sayilar/45/KUHEAD_17_50_62_69.pdf